Woordenboek

zaete zaot(e) zêête zete zêêt (voor plaats. uitspr. zie onder): 1. zitplaats: m.m. W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Srk.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Wkp.); Z.B. (Kn.); Sch.-D. (Elm.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Bvt.); G.; Ofl.; Neem 'n zeet: ga zitten; Gdr.; Ogp.; 'n zeetje: stoel zonder leuning: 't Zeetje van de schoe:nmaeker: Gdr. Zegsw.: 'n Droenk is 'n zete waerd: een borrel is waard er even voor te gaan zitten. aldus geg. d. Kod.; Vre.; Srk.; Ok.; Wkp. Meestal heeft de betekenis zich in een of andere richting gespecialiseerd; aldus: de (voorste) zitbank in de verewagen: W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.); à d'n boe:r mé s'n vrouwe nì de mart ree zat de vrouwe achter z'n op de zêête van 't twêêde bangetje: Grij.; zao(t): zitstede verhevenheid langs de wand v. e. boerenkamer meest boven het keldergewelf (oud): nog geg. d. Cz.
Als scheepsterm: 1. bank in 't vooronder geg. d. Bns.; Gdr.; Mdh.
2. Iigplaats v. e. schip op het zand of slik in een getijdehaven: m.m. geg. d. Z.B. (Bld.; Hdk.; Gs.; Ktg.; Kn.; Ier.; Wmd.); N.B. (Kg.). T. (Mtd.; Tln.; Svn.; Anl.; Scherp.; Po.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Elm.; Rns.; Bh.; Hsd.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Obg.; Zdz.; Rtc.; Bvt.); G. (Gdr.); Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); ledere schute heit z'n eige zeete: Gdr.; ook in fig. zin gebruikt: ieder mens heeft zijn eigen plaats. Aant. een inz. uit Vre. geeft in deze bet. de zaot: slikstrook in de haven bij eb; in Amd. wordt een plankier op palen in h. water aan de kade de zaete genoemd.
Als landbouwterm: onderlaag laag stro waarop e. klamp hooi of schoven in d'n tas; in 't vek (z. deze wrdn.) wordt opgetast dienend tegen het muf worden door optrekken van bodemvocht: aldus W. (Njoos.); Z.B. (Wolf; H.H.; Ha.; Hkz.; Ovz.; Hdk.; Bld.; Ktg.; Ier.; Kn.; Kpl.; Sch. (Rns.); Je mot 'n goe:ie zaete zaedstrô (uitgedorst koolzaad) in 't vek lèhhe voedat je de schoven gaet tasse: Hkz.; Zôô'n lêêhe uutedoste tèrve- of gèstestrô onder 't 'ôôi 'êêt bie ons 'n 'ôôizêête: Ovz.; 'n Dikke zaete mis (mest) is goed tegen 't bevrie:zen: Rns. Bij uitbreiding ook benaming v. d. plaats op het erf waar de klampen staan aldus geg. d. Ha.; Ktg.; ler.; Kn.; Rns.; zie
vek
tas
klampenmêêt.

Ondergrond steunvlak: 1. v. e. boom struik wortelmassa: 'n brêêë goe:ie zaete enz. è(n): m.m. Z.B. (Hkz.; Ovz.; Hrh.; Hdk.; Ier.); Sch. (Zr.; Rns.);
2. in verband m. dijkwerk: de zaete enz. van d'n diek: W. (Amd.; Vre.; Vwp.; Wkp.); Z.B. (Kwd.; Hdk.; Ktg.; Kpl.; Ier.; Kn.); N.B. (Kg.); T. (Svn.); Sch. (Zr.; Rns.; Bh.; Hsd.); Z.V.W. (Bvt.; Obg.; ook d'n diekzaote: Obg.); d'n diek heit z'n zeet: is goed gefundeerd: Gdr. Verg. hierbij als landbouwterm: 't hôôi heit z'n zeet: ligt goed vast: G.; Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); 't 'ôôi is (g)ezete(n): m.m. Njoos.; ler.; Zr.; Rns.; Rtc.
Zwelling in 't bijz. in verband m. zwering etterzak: aldus geg. d. W. (Kod.; Vwp.; Ok.; Dob.; Wkp.); Z.B. (Hkz.; Ktg.; ler.); D. (Bns.); Je mag wè oppasse mé die stêênpuuste d'r zit 'n 'êêe zete rond: Dob.; De zeete zat vol metérie (etter): Hkz.; zie: poke.
Plaats. vormen: In bet. kussen op de wagenbank wordt zete geg. d. Osb.; Rtm.; Kod.; Ok.; Grij.; Aag. in bet. etterzak geg. d. Kod.; Vwp.; Dob. Wkp.; zie hierbij ook de boven gegeven voorb. en uitdr. Overige gepalatiseerde vormen (zaete zêête): Z.eil. (z. bov.); zaot(e): Z.V.W.; voor uitspr. G.; Ofl. (zeet zaete) verg. boven geg. voorbeelden.

zaete zaot(e) zêête zete zêêt (voor plaats. uitspr. zie onder): 1. zitplaats: m.m. W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Srk.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Wkp.); Z.B. (Kn.); Sch.-D. (Elm.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Bvt.); G.; Ofl.; Neem 'n zeet: ga zitten; Gdr.; Ogp.; 'n zeetje: stoel zonder leuning: 't Zeetje van de schoe:nmaeker: Gdr. Zegsw.: 'n Droenk is 'n zete waerd: een borrel is waard er even voor te gaan zitten. aldus geg. d. Kod.; Vre.; Srk.; Ok.; Wkp. Meestal heeft de betekenis zich in een of andere richting gespecialiseerd; aldus: de (voorste) zitbank in de verewagen: W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.); à d'n boe:r mé s'n vrouwe nì de mart ree zat de vrouwe achter z'n op de zêête van 't twêêde bangetje: Grij.; zao(t): zitstede verhevenheid langs de wand v. e. boerenkamer meest boven het keldergewelf (oud): nog geg. d. Cz.
Als scheepsterm: 1. bank in 't vooronder geg. d. Bns.; Gdr.; Mdh.
2. Iigplaats v. e. schip op het zand of slik in een getijdehaven: m.m. geg. d. Z.B. (Bld.; Hdk.; Gs.; Ktg.; Kn.; Ier.; Wmd.); N.B. (Kg.). T. (Mtd.; Tln.; Svn.; Anl.; Scherp.; Po.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Elm.; Rns.; Bh.; Hsd.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Obg.; Zdz.; Rtc.; Bvt.); G. (Gdr.); Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); ledere schute heit z'n eige zeete: Gdr.; ook in fig. zin gebruikt: ieder mens heeft zijn eigen plaats. Aant. een inz. uit Vre. geeft in deze bet. de zaot: slikstrook in de haven bij eb; in Amd. wordt een plankier op palen in h. water aan de kade de zaete genoemd.
Als landbouwterm: onderlaag laag stro waarop e. klamp hooi of schoven in d'n tas; in 't vek (z. deze wrdn.) wordt opgetast dienend tegen het muf worden door optrekken van bodemvocht: aldus W. (Njoos.); Z.B. (Wolf; H.H.; Ha.; Hkz.; Ovz.; Hdk.; Bld.; Ktg.; Ier.; Kn.; Kpl.; Sch. (Rns.); Je mot 'n goe:ie zaete zaedstrô (uitgedorst koolzaad) in 't vek lèhhe voedat je de schoven gaet tasse: Hkz.; Zôô'n lêêhe uutedoste tèrve- of gèstestrô onder 't 'ôôi 'êêt bie ons 'n 'ôôizêête: Ovz.; 'n Dikke zaete mis (mest) is goed tegen 't bevrie:zen: Rns. Bij uitbreiding ook benaming v. d. plaats op het erf waar de klampen staan aldus geg. d. Ha.; Ktg.; ler.; Kn.; Rns.;

zie
vek
tas
klampenmêêt.
Illustratie.

Ondergrond steunvlak: 1. v. e. boom struik wortelmassa: 'n brêêë goe:ie zaete enz. è(n): m.m. Z.B. (Hkz.; Ovz.; Hrh.; Hdk.; Ier.); Sch. (Zr.; Rns.);
2. in verband m. dijkwerk: de zaete enz. van d'n diek: W. (Amd.; Vre.; Vwp.; Wkp.); Z.B. (Kwd.; Hdk.; Ktg.; Kpl.; Ier.; Kn.); N.B. (Kg.); T. (Svn.); Sch. (Zr.; Rns.; Bh.; Hsd.); Z.V.W. (Bvt.; Obg.; ook d'n diekzaote: Obg.); d'n diek heit z'n zeet: is goed gefundeerd: Gdr. Verg. hierbij als landbouwterm: 't hôôi heit z'n zeet: ligt goed vast: G.; Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); 't 'ôôi is (g)ezete(n): m.m. Njoos.; ler.; Zr.; Rns.; Rtc.
Zwelling in 't bijz. in verband m. zwering etterzak: aldus geg. d. W. (Kod.; Vwp.; Ok.; Dob.; Wkp.); Z.B. (Hkz.; Ktg.; ler.); D. (Bns.); Je mag wè oppasse mé die stêênpuuste d'r zit 'n 'êêe zete rond: Dob.; De zeete zat vol metérie (etter): Hkz.; zie: poke.
Plaats. vormen: In bet. kussen op de wagenbank wordt zete geg. d. Osb.; Rtm.; Kod.; Ok.; Grij.; Aag. in bet. etterzak geg. d. Kod.; Vwp.; Dob. Wkp.; zie hierbij ook de boven gegeven voorb. en uitdr. Overige gepalatiseerde vormen (zaete zêête): Z.eil. (z. bov.); zaot(e): Z.V.W.; voor uitspr. G.; Ofl. (zeet zaete) verg. boven geg. voorbeelden.

zaemele(n) verzamelen vergaren in 't bijz. geld geg. in de uitdr.: le doe: niks as zeemelen en (in) gaere: niet dan oppotten het is een vrek: aldus geg. d. Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Phi.; Elm.;
Oud rijmpje: Zaemelen-en-gaere dat is s'n lot. As 'n dat nie doe:¶ kan gae Jaonus kapot geg. d. J. Vader.

zaemele(n) verzamelen vergaren in 't bijz. geld geg. in de uitdr.: le doe: niks as zeemelen en (in) gaere: niet dan oppotten het is een vrek: aldus geg. d. Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Phi.; Elm.;
Oud rijmpje: Zaemelen-en-gaere dat is s'n lot. As 'n dat nie doe:¶ kan gae Jaonus kapot geg. d. J. Vader.